Sfeerverslag Hygiëneforum 2021
‘Zijn jullie na de lockdowns ook voor het eerst weer buiten? Het lijkt wel een schoolreisje’, opende dagvoorzitter Thomas Hoogendoorn op maandag 4 oktober 2021 het Hygiëneforum in RAI Amsterdam. De NVZ - Schoon | Hygiënisch | Duurzaam (hierna: NVZ), Schoonmakend Nederland en VSR zijn, samen met partner RAI Amsterdam, 
de organisatoren van het forum, dat in 2021 voor de vierde keer plaatsvond.
Door de coronapandemie was het voor de meeste deelnemers na anderhalf jaar het eerste vak-evenement. En dat was even onwennig. Want hoe zeg je na al die tijd en na al die maatschappelijke veranderingen oude bekenden uit het vak weer gedag? Handen geven mocht op dat moment weer, al voelde het nog een beetje als het begaan van een zonde; een boks dan maar of alleen ‘hallo!’ Met een lach loste het ongemak snel op en was het onwennig en vertrouwd tegelijkertijd.
In dit artikel leest u het sfeerverslag van het Hygiëneforum, dat kort daarna door de organiserende partners en in vakblad Service Management is gepubliceerd.
Jacco Vonhof verzorgde de aftrap van het vierde Hygiëneforum. Vonhof is al 28 jaar schoonmaakondernemer en sinds 2019 voorzitter van MKB-Nederland: ‘In 2015 werd het Hygiëneforum voor het eerst gehouden.
Een van de redenen was de mogelijkheid dat er ooit een pandemie zou komen. Die is er nu. Zou dit de boel een beetje opgeschud hebben? Gaat dit leiden tot fundamentele verandering?’
Vonhof is hier sceptisch over en baseert zich op zijn eigen ervaringen: ‘Als schoonmaakondernemer zag ik tijdens de lockdown ook ons schoonmaakwerk op slot gaan. Al vrij snel kwam de vraag naar hygiënepompjes en doekjes. Wat we kwijt waren aan inzet, werd gecompenseerd door alles wat we voor klanten mochten regelen. Alleen: die bestellingen lopen alweer terug. Bovendien zien wij dat bedrijven voor minder vierkante meters kiezen. Het zou kunnen dat de frequentie omhooggaat, maar dat heb ik al die jaren nog nooit zien gebeuren.’
Het concept hygiëne krijgen we volgens Vonhof onvoldoende tussen de oren. En dat terwijl onze levensverwachting is gestegen van 40 jaar naar 80 jaar door hygiëne en preventie, niet door artsen en chirurgen. ‘We buigen voor de arts aan ons bed, maar we vergeten de schoonmaker te groeten op de gang. Terwijl die voor een belangrijker deel verantwoordelijk is voor onze gezondheid dan die arts.’
Wel constateerde Vonhof een positief effect op de bewustwording rond hygiëne en schoonmaakwerk: ‘Zowel Rutte als de Koning noemde de schoonmakers in zijn toespraak en de schoonmaak werd een cruciaal beroep. We hebben een kontje gehad en dat moeten we vasthouden tijdens de cao-onderhandelingen. Je kunt het nu uitleggen aan onze klanten. Het is hét moment om duidelijk te maken dat hygiëne in de toekomst echt heel hoog op de agenda moet staan.’
Ook prof. dr. Dirk Bockmühl constateert dat corona het bewustzijn over hygiëne heeft verhoogd: ‘Zelfs de stoel bij de opticien wordt tegenwoordig gedesinfecteerd, terwijl de meeste infecties thuis worden opgelopen en niet in een restaurant of op scholen. Behalve het norovirus; het norovirus blijft ook na corona een uitdaging. Maar de meeste infecties ontstaan thuis of via voeding.’
Bockmühl ging in op de hygiënehypothese. Die houdt simpel gezegd in dat té goed schoonmaken een impact zou kunnen hebben op ons afweersysteem. Dit zou een verklaring kunnen zijn voor de toename in allergieën. Volgens Bockmühl is dit niet waar. ‘Er zijn verschillende triggers voor verschillende allergieën. Wel is het zo dat onhygiënisch contact in de familiaire kring in de jonge kinderjaren, dus niet als volwassene, infecties kan veroorzaken die zorgen voor een beter afweersysteem tegen allergieën, zoals astma. Bepaalde micro-organismen die huisgenoten via druppeltjes overbrengen, hebben we als we heel jong zijn nodig om ons immuunsysteem te trainen. Maar dit zijn niet de micro-organismen op de oppervlakken in huis. Te goed schoonmaken kan dan ook geen nadelig effect hebben op ons afweersysteem.’
Bockmühl noemt micro-organismen een soort Dr. Jekyll and Mr. Hyde: ‘Micro-organismen zorgen voor problemen, maar ze zijn ook bruikbaar. In ieder geval is het zo dat vaccinatie helpt om het immuunsysteem te versterken. Misschien komt er een vaccin tegen astma, dan hebben we interactie met potentieel gevaarlijke micro-organismen niet meer nodig.’
Op pagina 3 staat een interview met Dirk Bockmühl waarin hij nog eens ingaat op dit onderwerp. Hij deelt hierin zijn zorgen over toekomstige pandemieën en infectiepreventie in relatie tot antibioticaresistentie.
DESINFECTIE IS ALTIJD NODIG VOOR EEN GOEDE INFECTIEPREVENTIE
Meer dan de helft van deelnemers was het met deze stelling oneens. Alvin Bartels, beleidsadviseur infectiepreventie bij het RIVM: ‘Alleen bij een hoog risico zoals in de zorg of bij een uitbraak in bijvoorbeeld een kinderdagverblijf, is desinfectie noodzakelijk. In kantoren is desinfectie voor preventie meestal niet nodig.’
VOOR EEN GOEDE HYGIËNE HEB JE ALTIJD EEN GETRAINDE SCHOONMAKER NODIG
De meerderheid van de aanwezigen was het hiermee eens. Nico Koch, adviseur Kwaliteit, Arbeid en Milieu (KAM) bij Schoonmakend Nederland: ‘Als schoonmaker werk je met verschillende methoden en materialen. Daar moet je voor opgeleid zijn om te voorkomen dat je vervuiling gaat verspreiden in plaats van verwijderen.’
HYGIËNE MOET EEN SPEERPUNT WORDEN IN HET VOLKSGEZONDHEIDSBELEID
Bijna iedereen was het hiermee eens. Anthony Stigter, beleidssecretaris bij VNO-NCW/MKB-Nederland: ‘Dit is voor mij vanzelfsprekend. Volksgezondheidsbeleid is noodzaak, denk aan drinkwater en riool. Alleen is hygiëne bij beleidsmakers nog steeds niet on top of mind, zoals lifestyle en obesitas. Werk aan de winkel dus tijdens de komende formatie.’
HYGIËNE IS EEN RANDVOORWAARDE VOOR EEN GEZONDE EN VEILIGE WERKPLEK
Ook hierover waren de deelnemers het eensgezind eens. Freek Veneman, bestuurslid en voorzitter van Commissie Techniek van Vereniging Schoonmaak Research (VSR): ‘De persoonlijke leefomgeving vinden mensen qua hygiëne niet zo belangrijk, maar daar begint het voorkomen van besmetting.’
CHEMIE IS NODIG OM EEN HYGIËNISCH RESULTAAT TE BEREIKEN
De deelnemers waren over deze stelling iets verdeelder, al kozen de meesten voor ‘eens’. Hans Razenberg, directeur van de NVZ: ‘Door zeep krijg je vuil los, dat is de werking van chemie.’ Toch klonk uit de zaal dat chemie niet altijd en overal nodig zou zijn. Razenberg: ‘Je hoeft inderdaad niet altijd alles met chemie te doen, maar in ieder geval de kritische contactpunten zoals deurklinken. Schoonmaken zonder chemie is een illusie, want zelfs microvezeldoekjes moet je na gebruik wassen en daarvoor gebruik je ook chemie.’
Workshops
Voor de acht workshops verspreidden de deelnemers zich in twee tijdsbestekken over vier aparte ruimtes. De inhoud bood voor ieder wat wils. Freek Veneman lichtte in zijn bijdrage toe dat VSR gedurende een langere periode elke 2 jaar onderzoek heeft laten uitvoeren naar de gezondheid van de werkplek in kantoorgebouwen.
Een belangrijke uitkomst van die onderzoeken was dat er nog heel veel aan luchtbehandeling en ventilatie kan worden verbeterd. Een andere constatering is dat een goede schoonmaak aan de basis staat van een gezonde werkomgeving.
Paul Hubert van RAI Amsterdam en Anouar Labidi van CSU kregen te maken met nieuwe activiteiten: de RAI werd een vaccinatie- en testlocatie, boeren boden gratis voedingsmiddelen aan en er kwamen online studio’s om internationaal publiek te bereiken. Alvin Bartels van het RIVM ging in op de hygiënenormen en -adviezen uit de Algemene hygiënerichtlijn van Het Landelijk Centrum Hygiëne en Veiligheid (LCHV).
Uit de markt leverde Peter Kwestro van Gaussian Robotics Europe b.v. een bijdrage over robotica. Levendige discussies ontstonden tijdens de workshop over de perceptie van gastvrij en schoon in de horeca, gegeven door Melanie van Rosmalen en Patrick Hermans van Diversey.
Technischer was de bijdrage van Chuchu Yu van de NVZ. Hij ging in op de situaties waarin desinfectie van handen en oppervlakken noodzakelijk is. Yu vertelde over wettelijke voorwaarden aan desinfectie en desinfectiemiddelen.
Charlotte Michels-Breukers van SVS Opleidingen vertelde over het belang van opleidingen en – minstens zo belangrijk – over de uitvoering van deze vaardigheden op de werkvloer. Het vouwen van doeken is zo’n vaardigheid.
Kort na het Hygiëneforum sprak VSR met alle workshopgevers om hun kennis met iedereen die hierin geïnteresseerd is te kunnen delen. Alle interviews leest u in dit magazine.
‘Binnenklimaat is en wordt een groot thema’
Het inhoudelijke plenaire gedeelte werd afgerond met een bijdrage van Doekle Terpstra, voorzitter van Techniek Nederland, ondernemersorganisatie voor de installatiebranche en de technische detailhandel. Hij ging in op ventilatie in relatie tot een gezond binnenklimaat in scholen. Die bleek in 2017, kort na zijn aanstelling, niet op orde: ‘Het Bouwbesluit gaf geen eenduidig uitgangspunt en er was geen handhaving. Na onderzoek op basis van richtlijnen van RIVM bleek dat 40% van de scholen überhaupt niet wist wat de stand der techniek was.
Zo’n 45% van de scholen dacht dat het op orde was en in 11% van de gevallen was het zeker niet op orde.’
Inmiddels is het geagendeerd, vertelde Terpstra: ‘Ook omdat het door de tweede kamer is geëist. Binnenklimaat is en wordt een groot thema. Over twee jaar moet het basisonderwijs op orde zijn.’
De installatietechniek wordt volgens Terpstra de enabeler van alle grote maatschappelijke thema’s, zoals binnenklimaat. ‘Deze sector moet de vraagstukken naar realisatie brengen. Steeds meer installatiebedrijven werken met data die zorgen voor voorspelbaar onderhoud. Voor schoonmaakbedrijven biedt deze ontwikkeling kansen in de samenwerking met deze bedrijven. Samen zijn er concepten aan te bieden. Ik zie kansen waarin de schoonmaak zich verbindt aan de bouw. Samenwerken is het nieuwe concurreren.’
Improvisatietheater
De middag werd afgesloten met improvisatietheater. De zaal droeg onderwerpen aan, die eerder die dag aan bod waren gekomen. Ook vroeg dagvoorzitter Thomas Hoogendoorn naar muziekstijlen. Samen met een collega-acteur en een muzikant bedacht hij ter plekke smartlappen, onder andere over doeken vouwen. Ook voerde het drietal een op James Bond geïnspireerd theaterstuk op: License to clean. Dit alles zorgde voor veel hilariteit, waarna men elkaar tijdens de borrel weer verder kon ontmoeten.
Het Hygiëneforum wordt om het jaar gehouden. De volgende editie vindt in 2023 plaats.
Sfeerimpressies van Hygiëneforum 2021
